Πληροφορίες Επισκεπτών->Ιστορία->Αρχαιολογικοί Χώροι - Ιστορικά Μνημεία->Προϊστορικών και Κλασικών χρόνων
Αρχαιολογικός χώρος στο Μαράθι Ακρωτηρίου
19-05-2010
Διαχειριστής
 προεπισκόπηση εκτύπωσης
Το 1967 έγινε η πρώτη κοινή, για Μαράθι - Λίμνη, κήρυξη με την οποία χαρακτηρίστηκαν, ως αρχαιολογικός χώρος και ιστορικό διατηρητέο μνημείο, τα ερείπια της μινωικής πόλης Μινώα στη θέση Λίμνη, κοντά στον οικισμό Μαράθι, στην είσοδο του κόλπου της Σούδας.
(Υ.Α. 21220/10 67, Φ.Ε.Κ. 527/τ.Β./24-8-67)
Ο Β.Δ. Θεοφανείδης διεξήγαγε το 1939 ανασκαφική έρευνα στο Μαράθι, η οποία έφερε στο φως λείψανα εκτεταμένης κτιριακής εγκατάστασης των ελληνορωμαϊκών και πρώιμων βυζαντινών χρόνων, που ο ανασκαφέας ερμηνεύει ως λιμενική εγκατάσταση, ενώ ο I. Sanders ως παραθαλάσσια βίλα.
Κατά τις ανασκαφές του Β.Θεοφανείδη αποκαλύφθηκε, επίσης, σε ένα ημικυκλικό πλάτωμα μπροστά από τη βραχοσκεπή Μαραθόσπηλιος, υπαίθριο ιερό. Πρόκειται για προστατευτικό και συγχρόνως αναλημματικό κυκλώπειο τοίχο, ο οποίος πλαισιώνει από όλες τις πλευρές, εκτός από τη νότια, κωνοειδή φυσικό βράχο, ύψους 4,50 μ.
Στη νότια πλευρά, όπου ο βράχος μένει ακάλυπτος από τον τοίχο, υπάρχει μικρή σπηλαιώδης εσοχή, βάθους 2 μ. στη βόρεια παρειά της οποίας σχηματίζεται επιμελώς λαξευμένη μικρή κόγχη, όπου σύμφωνα με τον ανασκαφέα, θα ήταν τοποθετημένο το λατρευτικό ειδώλιο της θεότητας.
Ειδώλια ή κεραμική που να χρονολογούν το υπαίθριο αυτό ιερό δε βρέθηκαν. Με βάση την τοιχοποιία συνάγεται ότι ανήκει τουλάχιστον στους πρωτογεωμετρικούς χρόνους 1000-800 π.Χ. ή και παλαιότερα. Έξι μέτρα βορειότερα σώζονται τα θεμέλια ενός κτιρίου με κάτοψη 9x4 μ. και είσοδο προς το βορρά. Στην Β.Δ. γωνία υπάρχει, πελεκημένη επίσης στο βράχο, μία δεξαμενή νερού.
Η βραχοσκεπή Μαραθόσπηλιος, που για χρόνια χρησίμευε ως ποιμνιοστάσιο, έχει σχήμα ημικυκλικό, πλάτος εισόδου 70 μ., ανώτερο ύψος 10,50 μ. και μέγιστο βάθος 43 μ. Στο βαθύτερό του σημείο σώζεται, αλλά μισοκατεστραμμένη, μικρή εκκλησία νεώτερων χρόνων, στην τοιχοποιία της οποίας αναγνωρίζεται οικοδομικό υλικό παλαιότερης εκκλησίας, πιθανόν Βυζαντινών χρόνων. Το πλάτωμα που διαμορφώνεται μπροστά από τη βραχοσκεπή πλαισιώνεται από τη νότια και ανατολική πλευρά με τοίχο.
Στο ΝΑ άκρο της κοιλάδας του Μαραθιού, στο σημείο που βρίσκεται πλησιέστερα προς το νησάκι της παλαιάς Σούδας, βρέθηκε το τμήμα του αρχαίου παραλιακού συνοικισμού καθώς και αποβάθρα.
Η αποβάθρα βρίσκεται 0,50 μ. ψηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας, απέχει 2 μ. απ’ αυτήν και σώζεται σε μήκος 60μ. Αποτελείται από κρηπίδωμα, ύψους 0,60 μ. και κτιστό τοίχο, ύψους 1.70 μ.
Σε απόσταση 2,50 μ. από την εσωτερική γραμμή της αποβάθρας ξεκινάει ο αρχαίος συνοικισμός.
Μεταξύ της αποβάθρας και του συνοικισμού σχηματίζεται προκυμαία στο ανατολικό άκρο της οποίας υπάρχει ημικυκλικό οικοδόμημα, πιθανόν προμαχώνας ή εξέδρα(Α). Με τον πιθανό αυτό προμαχώνα συνδέονται τρία πηλόκτιστα διαμερίσματα, τα οποία ερμηνεύονται από τον ανασκαφέα ως στρατώνες(Β,Γ,Δ) . Μπροστά από το κτίριο αυτό πιθανόν να υπήρχε κιονοστοιχία στοάς. Δυτικά βρέθηκαν λείψανα δύο ακόμη παρόμοιων στην κατασκευή δωματίων, αλλά μεγαλύτερων και επιμελέστερα κατασκευασμένων (Ε,Ζ). Στο δωμάτιο Ε σώζονται λείψανα πλακόστρωσης με πήλινες πλάκες και ίχνη κλίμακας, που οδηγεί σε αυλή (Θ), ενώ στο δωμάτιο Ζ βρέθηκε πηγάδι και γούρνα. Πίσω από τους στρατώνες αποκαλύφθηκε ασβεστόκτιστη δεξαμενή (Η), που στεγαζόταν πιθανότατα με θολωτή στέγη. Δυτικά της δεξαμενής υπάρχει μεγάλος χώρος που πιθανόν χρησίμευε ως αυλή ή προστώο (Θ), με πλινθόκτιστη αψίδα στον βόρειο τοίχο της.
Δυτικά της αυλής βρέθηκε διαμέρισμα αποτελούμενο από δύο συνεχόμενα δωμάτια, που πιθανόν χρησίμευε ως μαγειρείο (Ι).
Ο χώρος Κ είναι μικρός διάδρομος ενώ ο χώρος Λ είναι μικρή στενωπός για να διοχετεύονται τα πλεονάζοντα νερά στην παρακείμενη μεγάλη δεξαμενή.
Δεξαμενή πιθανόν να ήταν και ο χώρος Μ, ανατολικά του οποίου βρέθηκε μεγάλο, σχεδόν τετράγωνο διαμέρισμα , διαστ. 5,45x4,28μ. (Ν).
Τέλος, βρέθηκε μεγάλο φρεάτιο ,που περιβάλλεται από κυκλικό τοίχο, πάχους
1,50μ. Τα ανασκαφθέντα ερείπια αποτελούν μικρό μόνο τμήμα του συνοικισμού,(Ξ), που θα καταλάμβανε τουλάχιστον το ανατολικό ήμισυ της κοιλάδας του Μαραθίου. Δοκιμαστικές έρευνες έχουν φέρει στο φως ίχνη από πολλά οικοδομήματα, ενώ ολόκληρη αυτή η περιοχή είναι διάσπαρτη από όστρακα.
Επειδή η πρώτη, κοινή για Μαράθι-Λίμνη, κήρυξη του 1967 ήταν ασαφής και καθώς οι θέσεις «Μαράθι», «Λίμνη» είναι δύο διαφορετικές περιοχές με διάσπαρτες αρχαιότητες, έγινε νέα κήρυξη το 1996, με την οποία καθορίστηκαν ζώνες προστασίας Α και Β.
Η ζώνη Α, απολύτου προστασίας, αδόμητη, αποτελείται από τρία τμήματα (Α1, Α2, Α3). Το τμήμα Α1 βρίσκεται στη θέση «Λιμάνι» και περιλαμβάνει και την παλιά ανασκαφή Θεοφανείδη. Το τμήμα Α2 περιλαμβάνει το «Μαραθόσπηλιο» και το τμήμα Α3 την περιοχή «Χωστής Παναγίας». Η ζώνη Β, υπό όρους δομήσιμη αποτελείται από δύο τμήματα (Β1 και Β2 ).Το τμήμα Β1 περιβάλλει τη ζώνη Α1 και το τμήμα Β2 τη ζώνη Α3.
(ΥΑ ΑΡΧ-Α1/Φ25/5545/261/1-2-1996 ΦΕΚ 105/Β/22-2-1996).
Στο Μαράθι εκτός από την εκτεταμένη κτιριακή εγκατάσταση που αναφέρθηκε παραπάνω, τη βραχοσκεπή Μαραθόσπηλιος, καθώς και τη διάσπαρτη κεραμική ελληνικών και μινωικών χρόνων, βόρεια και δυτικά της ανασκαφής, έχουν βρεθεί, ακόμα, ανατολικά του Μαραθόσπηλιου, δύο δεξαμενές, ίσως βενετσιάνικες και μια ανάβαθη σπηλιά. Επίσης ΝΔ της ανασκαφής του Θεοφανείδη στην περιοχή της «Χωστής Παναγίας», του «Λουτρακίου» και της «Παληόχωρας» υπάρχουν διάσπαρτες αρχαιότητες.
|
|
|
|
Η θέση «Χωστή Παναγία» βρίσκεται σε λόφο που δεσπόζει στην περιοχή. Σώζεται ταφικό υπόγειο των παλαιοχριστιανικών χρόνων, που χρησιμοποιείται σήμερα σα ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (Παναγία η «Χωστή»- εξαιτίας της υπόγειας μορφής του). Η είσοδος γίνεται από την Ανατολή, με κλίμακα λαξευτή σε ορθογώνιο σχήμα. Στις τρεις πλευρές του χώρου υπάρχουν λαξευτοί θάλαμοι, από τους οποίους οι δύο έχουν κλειστεί και οι άλλοι δύο χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του ναού. Ο δυτικός θάλαμος χρησιμοποιήθηκε μεταγενέστερα σα δεξαμενή νερού. Το υπόγειο συνδέεται με μεγάλο, αδιευκρίνιστης μορφής, λατρευτικό κτίριο ανατολικά του. Σώζονται αρκετά λείψανα τοίχων, από τους οποίους ένας προς τα ανατολικά κάμπτεται κυκλικά. Γύρω από την εκκλησία υπάρχουν πολλά οικοδομικά λείψανα και άφθονη κεραμική των ιστορικών χρόνων.
Στο «Λουτράκι» υπάρχει νεκροταφείο των ελληνικών χρόνων, άφθονη κεραμική των μινωικών και ελληνικών χρόνων, ενώ οι ορατές αρχαιότητες ανήκουν στα βυζαντινά χρόνια.
Τέλος, στην «Παληόχωρα» σώζεται βενετσιάνικος πύργος, υπολείμματα άλλων κτιρίων της ίδιας εποχής, καθώς και λείψανα τούρκικου φρουρίου (πιθανόν των αρχών του 18ου αι.). Επίσης έχει βρεθεί κεραμική ιστορικών χρόνων, το καπάκι από μια μεγάλη σαρκοφάγο της ίδιας εποχής και λίγη διάσπαρτη μινωική κεραμική.
Στη θέση Λίμνη (κυκλικός όρμος στη νότια πλευρά του Ακρωτηρίου, ακριβώς απέναντι από την οχυρωμένη εσωτερική νησίδα του κόλπου της Σούδας, Porto- Novo κατά τους Ενετούς) έχουν βρεθεί:
α) Λείψανα αρχαίου ισοδομικού πύργου που, κατά τους J. Pendlebury και Β. Θεοφανείδη, έχει θεωρηθεί ότι ανήκουν σε φάρο, ενώ κατά τον Spratt σε οχυρωματικό τείχος που κατέβαινε προς τη θάλασσα.
β) Στη μικρή χερσόνησο του Αγ. Γεωργίου διακρίνονται παντού ίχνη κτιρίων των ελληνικών χρόνων, ενώ σε αρκετό ύψος σώζεται βυζαντινός τοίχος κοντά στο εκκλησάκι.
γ) Ο καθηγητής Ν. Πλάτων βρήκε στη Λίμνη κιβωτιόσχημο τάφο ελληνικών χρόνων.
δ) Το 1976 ανασκάφηκε τετράγωνη δεξαμενή νερού της ύστερης αρχαιότητας.
ε) Επίσης, στην περιοχή σώζεται βυζαντινή εκκλησία του Αγ. Αντωνίου, ερείπια του μοναστηριού που υπήρχε κάποτε εκεί, μεγάλη δεξαμενή καθώς και ίχνη κτιρίου πιθανότατα ελληνικών χρόνων.
Η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ελέγχει τις εργασίες εκσκαφής στην περιοχή που μπορούν να προσβάλλουν άμεσα ή έμμεσα τις αρχαιότητες. Στο Μαράθι, στη Λίμνη και στο απέναντι νησάκι Σούδα υπάρχουν άφθονες αρχαιότητες αρμοδιότητας της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Στον ευρύτερο χώρο του Μαραθίου έχουν δοθεί ελάχιστες άδειες οικοδόμησης με παρακολούθηση των εργασιών εκσκαφής ή μετά από δοκιμαστική ανασκαφή.
|
|
