Είσοδος      |     
Ενημέρωση
Αρχείο ΔΤ 2009

22/09/09, Ομιλία Δημάρχου Χανίων, κ. Κυριάκου Βιρβιδάκη, σε Εκδήλωση Εθνικής Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας

22.09.2009 | Ώρα δημοσίευσης: 12:09

 

Είναι ιδιαίτερη η συγκίνηση, που αισθάνομαι σήμερα ως Δήμαρχος Χανίων, καθώς, όλοι εμείς, που συγκεντρωθήκαμε εδώ, τιμούμε τη μνήμη ενάμιση εκατομμυρίων ψυχών, που χάθηκαν στις ζοφερές συνθήκες του σφαγιασμού, των διώξεων, των κατατρεγμών, των εκτοπισμών, της προσφυγιάς.

 

Το Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων με σειρά Αποφάσεων του ενέκρινε την προκήρυξη πανελλήνιου διαγωνισμού για την τοποθέτηση του Μνημείου και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου στη μνήμη των Ελλήνων, που ξεριζώθηκαν από τη Μικρά Ασία το 1922, στον χώρο της πλατείας «Μεταπολιτευτικής Επιτροπής». Επίσης, αποφάσισε το σύνολο της δαπάνης της κατασκευής του Μνημείου αλλά και της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου να το αναλάβει ο Δήμος Χανίων. Ακόμα ενέκρινε τη συνδιοργάνωση με την Ιερά Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, την Αδελφότητα Μικρασιατών Ν. Χανίων «Ο Άγιος Πολύκαρπος» και τη ΔΗ.Π.Ε.Χ. της σημερινής εκδήλωσης ως ελάχιστο φόρο τιμής για όλους εκείνους που επλήγησαν από τη μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία του ελληνικού έθνους, τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.

Το δράμα, που βίωσαν όλες οι χριστιανικές ομάδες της Ανατολής, υπήρξε ο επίλογος της επώδυνης διαδικασίας μετατροπής της πολυεθνικής μουσουλμανικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε εθνικά κράτη.

Το κόστος της καταστροφής του 1922 ήταν τεράστιο για τον Ελληνισμό της καθ´ ημάς Ανατολής. Ο Τζορτζ Χόρτον, Αμερικανός πρόξενος στη Σμύρνη την περίοδο των τραγικών γεγονότων, υπολόγισε σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο τους Έλληνες, που εξοντώθηκαν στο σύνολο του μικρασιατικού χώρου κατά τη διάρκεια των εθνικών εκκαθαρίσεων. Με βάση την οθωμανική απογραφή, οι Έλληνες στον μικρασιατικό χώρο (Δυτική Μικρά Ασία, Πόντος και Καππαδοκία) ξεπερνούσαν τα δυόμισι εκατομμύρια πριν από την έναρξη του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην επόμενη καταγραφή τους γίνεται στην Ελλάδα το 1928, καταγράφονται λίγο περισσότεροι από ένα εκατομμύριο.

 Η σφαγή της Σμύρνης συγκλόνισε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο. «Ο Κεμάλ γιόρτασε το θρίαμβό του με τη μεταβολή της Σμύρνης σε τέφρα και την τεράστια σφαγή του εκεί χριστιανικού πληθυσμού», έγραψε στα απομνημονεύματά του ο Ουΐνστον Τσόρτσιλ.

Η συλλογή και η έκδοση των αυθεντικών μαρτυριών έγινε από το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Μαρτυρίες συγκλονιστικές, που πιστοποιούν την ύπαρξη του Μικρασιατικού Ολοκαυτώματος. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ στις αναμνήσεις της Ελένης Καραντώνη από το Μπουνάρμπασι, έντεκα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σμύρνης. Το Μπουνάρμπασι είχε χίλιους κατοίκους, από τους οποίους οι οκτακόσιοι ήταν Έλληνες:

«...Εμείς βρισκόμασταν στη Σμύρνη. Πλημμύρα οι μαχαλάδες στο αίμα. Βάλανε φωτιά οι Τούρκοι, μια ώρα μακριά. «Μη φοβάστε είναι μακριά», μας είπε ο νοικοκύρης του σπιτιού που μέναμε. Σ´ ένα τέταρτο η φωτιά είχε έρθει σε μας. Ρίχνανε βενζίνη και προχωρούσε. Βγήκαμε στο δρόμο. Φωτιά από τη μια, θάλασσα από την άλλη. Βρισκόμασταν στη μέση. Και οι Τσέτες βρίσκονταν στη μέση, και έσφαζαν και σκότωναν.

Τη νύχτα οι Τσέτες έκαναν επίθεση ν´ αρπάξουν, να σφάξουν, ν´ ατιμάσουν. «Βοήθεια! Βοήθεια!», φώναζε ο κόσμος. Τα εγγλέζικα πλοία ήταν απέναντι. Έριχναν τους προβολείς. Σταματούσαν για λίγο. Τη νύχτα θέλαμε να πάμε προς νερού μας. Πήγαμε λίγο πιο έξω, φρίκη! Βρεθήκαμε σε μια χαβούζα.  Γύρω-γύρω, στα χείλια της χαβούζας σπαρταρούσαν κορμιά, και μέσα η χαβούζα ήταν γεμάτη κεφάλια. Έπαιρναν όποιον έπιαναν, τον πήγαιναν στην άκρια της χαβούζας, έκοβαν το κεφάλι και το έριχναν μέσα στη χαβούζα και τα κορμιά τα άφηναν να σπαρταρούν γύρω-γύρω. Ήταν φοβερό. Όσοι το είδαν τρελάθηκαν. Το τρελοκομείο γέμισε από τρελούς σαν ήρθαμε. Εκεί σ´ αυτό το μέρος χάσαμε και τον πατέρα μου. Τον αδελφό μου τον έσφαξαν στο χωριό.

Έβγαλαν, μετά, ιταλικά και ελληνικά πλοία και μας πήραν. Πόσους; Ούτε ένα είκοσι τοις εκατό δεν επήραν. Τέτοια καταστροφή δεν είδαν τα μάτια μου!».

Ο μικρασιατικός χώρος έχει ιδιαίτερη σημασία για τον Ελληνισμό. Κατ´ αρχάς, οι ελληνικές εγκαταστάσεις στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια. Η μεγάλη ακμή των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, στη φιλοσοφία, στις επιστήμες και στις τέχνες συμπίπτει με τον 9ο και 10ο π.Χ. αιώνα. Ο Όμηρος, με την ποίηση, υπήρξε ο ανυπέρβλητος τραγωδός των επών του πρώιμου Ελληνισμού.

Στην Ιωνία αναπτύχθηκε η Ιωνική Φιλοσοφική Σχολή, η οποία έβαλε τις βάσεις για ολόκληρη τη δυτική αιτιοκρατική σκέψη. Η παλαιότερη της σχολής αυτής, όπως οι Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, αναζήτησαν κυρίως την ύλη, την αρχική δηλαδή ουσία εκ της οποίας συνίστανται τα πράγματα, ενώ οι μεταγενέστεροι, όπως οι: Ηράκλειτος, Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας, Λεύκιππος, Δημόκριτος, ερεύνησαν την αρχή της κινήσεως, δηλαδή τις αιτίες που παράγονται και εξελίσσονται τα πράγματα. Οι ιωνικές θεωρίες, και ιδιαιτέρως του Ηρακλείτου και του Δημοκρίτου, επέδρασαν καθοριστικά επί των άλλων συστημάτων.

Η ιωνική τέχνη, επίσης, πολύ πριν από την ανάπτυξη της Αττικής, είχε πρωτεύουσα θέση, μέχρι τη στιγμή που οι ιωνικές πόλεις υποτάσσονται στους Πέρσες. Τότε οι Έλληνες Μικρασιάτες καλλιτέχνες καταφεύγουν στην ελεύθερη βαλκανική Ελλάδα, μεταφέροντας τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. Είναι μάλιστα πιθανότατο ότι ο ερυθρόμορφος ρυθμός των Αττικών αγγείων  προήλθε από την Ιωνία.

Οι κατατρεγμένοι πρόσφυγες δημιούργησαν νέα εστία στα πάτρια ελληνικά εδάφη και μέσα στα χρόνια αυτά κατάφεραν να χτίσουν ένα καινούριο πολιτισμό.

Τα Χανιά, μαζί με πολλές άλλες ελληνικές πόλεις άνοιξαν την αγκαλιά τους και τους υποδέχθηκαν. Οι Μικρασιάτες έφεραν  μαζί τους τις πικρές μνήμες τους, αλλά και τα ήθη και έθιμά τους, τις αξίες και τον πνευματικό πολιτισμό τους.

Ευτυχώς ο χρόνος μπόρεσε να επουλώσει τις πληγές, αλλά δεν άφησε τις μνήμες να ξεθωριάσουν. Γιατί στην περίπτωση αυτή η λησμονιά ισοδυναμεί με το θάνατο. Και η μνήμη του ακμάζοντος ελληνισμού στα παράλια της Μικράς Ασίας πρέπει να μείνει αλώβητη δια μέσω των αιώνων.

Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, παρακολουθώντας τα δρώμενα, την ομιλία από τον Γενικό Διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», κ. Νικόλαο Παπαδάκη, ιδιαίτερα μάλιστα τη συγκεκριμένη περίοδο που έχει ανοίξει η συζήτηση για το θέμα της εκστρατείας στη Μικρά Ασία, τα παραδοσιακά τραγούδια, τη μουσική και τους χορούς της Μικράς Ασίας, να ζήσουμε στιγμές ιδιαίτερης συγκίνησης. Στιγμές από τις οποίες το βέβαιο είναι ότι θα μάθουμε, θα θυμηθούμε και δεν θα παραδοθούμε στη λήθη, ούτε εμείς ούτε και τα παιδιά μας.